Elly en Wies zijn twee gedreven vrijwilligers bij SchuldHulpMaatje Culemborg. Na hun pensioen besloten ze niet stil te zitten, maar zich in te zetten voor anderen. Met hun enthousiasme voor vrijwilligerswerk zetten zij zich in bij het inlooppunt van Samen erop vooruit in buurtcentrum de Salaamander in Culemborg en bij de mensen thuis. Ze staan naast de mensen.
Culemborg is een stad in Gelderland met zo’n 30.000 inwoners. Helaas heeft de stad te maken met grote stadse problemen. Daarom zetten de organisaties Elk Welzijn, de Formulierenbrigade en SchuldHulpMaatje (SHM) zich samen in om mensen in de stad te helpen.
Elly vertelt dat ze na haar pensionering is begonnen als vrijwilliger bij SchuldHulpMaatje. “Ik wilde graags iets doen met inhoud en dat is gelukt. Als ik in de gesprekken die ik voer de schulden even parkeer, verbaas ik mij steeds over wat voor mooie contacten je hebt. Het is niet alleen het geven, ik ontvang ook veel terug.” Haar collega Wies vult aan: “Als je het vrijwilligersvirus hebt, kom je er niet zomaar van af. Naast mijn baan heb ik altijd vrijwilligerswerk gedaan. Stilzitten is niets voor mij.”
Ervaringen bij het inlooppunt
Het werk bij het inlooppunt is heel divers. Van mensen die bijna het huis uit worden gezet tot een situatie van iemand die al veel regelingen heeft moeten aanvragen en voor de WMO-aanvraag met de handen in het haar zit.
“Veel mensen komen in het buurtcentrum lachend binnen voor een kop koffie, maar toch speelt er vaak van alles. Daar moet je antennes voor hebben”, aldus Wies. Schaamte is een belangrijke reden waarom mensen vaak niet aan de bel trekken. Bij het inlooppunt hebben ze boodschappenbonnen uitgedeeld en worden mensen uitgenodigd om de potjes-check te komen doen. Zo kijken ze samen voor welke regelingen of voorzieningen iemand in aanmerking komt. “Vaak komen dan de verhalen langzaam los. Over geld praten is voor veel mensen nog steeds een groot taboe.”
Vanuit een ervaring in haar eigen omgeving is Wies dit werk gaan doen. “Ik hoop in gesprek met de ander, iemand in te laten zien dat er een betere toekomst is. Schuldenvrij”, vertelt Wies. “Veel mensen kunnen er niks aan doen dat ze in de moeilijkheden terecht zijn gekomen. Vaak schuilt er een probleem achter een probleem. Soms moet ik in mijn werk echt op mijn handen zitten, maar wel mijn hart laten spreken.”
“Er zijn nog veel mensen die we niet bereiken. De nood moet wel heel hoog zijn, willen mensen zelf komen.” Elly vertelt over een hulpvrager met een WIA-uitkering, die onder het sociaal minimum terechtkwam. Om aanspraak te maken op aanvullende bijstand, moet degene een uitgebreide procedure doorlopen. Het gaat om een paar honderd euro per maand, met alle verplichtingen die daarbij horen. Dit roept dan de vraag op waarom er geen ondergrens is in de WIA die gelijk is aan het sociaal minimum.
Mensen met een uitkering, die afhankelijk zijn van toeslagen, kunnen al bij een kleine tegenslag in financiële problemen komen. Migranten die naar Nederland komen hebben vaak moeite om de complexe Nederlandse wet- en regelgeving te begrijpen. Je ziet dan ook regelmatig dat mensen door de, soms tegenstrijdige wet- en regelgeving, in de problemen komen. Voor Wies en Elly, met een speciale opleiding en uitgebreide kennis en ervaring, blijft het vaak al een ingewikkelde puzzel. Elke hulpvraag is maatwerk.
Wies vertelt een verhaal van een hulpvrager die een partner verloor en er alleen voor kwam te staan. In een nieuwe relatie maakte de hulpvrager gezamenlijk verkeerde keuzes. Op krediet kopen zorgt voor veel narigheid en uit nood volgen vaak nog meer verkeerde keuzes. Uiteindelijk werd de hulpvrager, na het overlijden van de tweede partner, geconfronteerd met een grote gezamenlijke schuld. Op krediet kopen was in dit geval de start van een domino-effect. Wies: ”Mensen maken geen keuzes vanuit een stabiele, veilige basis. Het leven zit ze heel erg tegen.”
De missie van Elly is om mensen te helpen om net even anders naar de situatie te kijken en in het doolhof weer richting te vinden. De financiële kwetsbaarheid kunnen ze niet altijd oplossen, maar informeren en waarschuwen waar ze op moeten letten kunnen ze wel.
Wies vult aan: “Gedragsverandering zien bij mensen, zodat ze weer vooruit kunnen kijken naar de toekomst en niet terugvallen is een uitdaging die gelukkig kan worden gerealiseerd. Het traject stopt voor ons niet als er een regeling getroffen is of schulden zijn betaald. Daarom trekken we graag nog even met ze op. We geven dus ook nazorg en werken, tot de hulpvrager dit ook goed vindt, langzaam maar zeker toe naar zelfredzaamheid.”
“De mens vooropstellen en iets meer uitgaan van vertrouwen. Willen we de armoede echt bestrijden dan is het nodig dat onze kijk op armoede en de mensen die het treft anders wordt”, zegt Elly. Wies sluit zich daarbij van harte aan.